YAPAY ZEKA İLE VERGİ DÜZENİ: TİCARETTE DOĞRU ADIMLAR

2025 yılının sonlarına gelmişken ve dönüp arkamıza baktığımızda vergilerde ve vergi denetimlerinde Maliye Bakanlığınca ciddi ve köklü değişimlere gidildiğini görmekteyiz. Bu değişimde en önemli rol oynayan bilim ve teknolojinin ulaştığı son noktalardan birini oluşturan yapay zekâ oldu.

 Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca Yapay Zeka destekli KURGAN (Vergi Denetim Kurulu Risk Analiz Sistemi) adlı analiz sistemini 01.10.2025 tarihinden itibaren devreye alarak klasik denetim anlayışını değiştirerek çok sayıda verilerin anlık olarak analizini yapıp risk puanı hesaplayıp ve bu puanlar sayesinde riskli işlemleri hızlıca tespit etmeye başlamıştır. Amaç sahte belge, yanıltıcı kayıtları ve kayıt dışı faaliyetleri erken tespit etmek ayrıca işletme içi süreçlerde şeffaflığı artırmayı amaçlamaktadır. Bu sayede gerçek mükellefi korumayı hedefler. 

Tabi bu değişimle beraber ticari faaliyetle uğraşan tüm mükelleflere ciddi anlamda sorumluluklar doğmaktadır. Artık sadece bilanço değil fatura düzeni, stok hareketi, banka akışı, fiyat politikası ve beyan tutarlılığını doğru şekilde beyan etmenin önemi artmıştır.

Peki Bu Dönemde Vergi Mükelleflerinin KURGAN (Vergi Denetim Kurulu Risk Analiz Sistemi) Takılmamak İçin Neler Yapması Gerekir?

• Belge Düzenini Gözden Geçirin

E-fatura, e-arşiv, e-defter, irsaliye, müstahsil vb. diğer tüm belgelerin doğru, zamanında ve eksiksiz düzenlenmesi artık denetimlerin temel kriteri.

Belgeler arasında tutarsızlık olmaması, tahsilat ve ödemlerin uygun şekilde kayıt altına alınması vergi mükelleflerinin en önemli sorumluluklarından biri.

• Stok ve Envanteri Güncel Tutun

Stoklu çalışan işletmelerin fiilli stok ile sistem kayıtlarını sık sık karşılaştırması gerekiyor.

 Üretim girdi-çıktı dengesi düzenli olarak takip edilmelidir. 

Bu nedenle stok takibi, işletmeler için kritik bir uyum alanı haline geldi.

• Finansal Davranış Tutarlılığı Sağlayın

Banka hareketleri, gelir beyanları ve gider kalemleri birbirine uyumlu olmalıdır.

Nakit ödemeleri minimize ederek tüm ticari işlemleri belgeye dayalı olarak yani çek, senet, kredi kartı, bankadan havale yolu ile yapılması işletmelere avantaj sağlayacaktır.

• İç İşleyiş ve Süreçleri Standartlaştırın

Personel ödemelerini, mal ve hizmet alımlarını, gider yönetimi gibi işlemleri belli bir sistematik içinde yürütülmesi gerekiyor. Böylece hem hataları azaltır hem de işletme denetimde güven verir.

SONUÇ: Yapay Zeka Dönemi, Şeffaflık Dönemi

Vergi artık yalnızca rakamlardan değil; davranış kalıplarıyla, düzenlilikle, uyum düzeyiyle ölçülüyor. 

Bu nedenle ticari faaliyetle uğraşan herkesin uyması gereken ilkeleri kısaca şöyle özetleyebiliriz:

 Şeffaf Kayıt

 Zamanında Belge

 Dijital Uyum

 Tutarlı Finansal Hareket

Görünen şu ki 2025-2026 yılları, vergi dünyasında kökten değiştiği yıllar olarak hatırlanacak ve aynı zamanda Yapay Zeka, kayıt dışılığın en büyük engeli; düzenli çalışan işletmelerin ise en büyük destekçisi olacaktır.